Βγαίνω στο μπαλκόνι διαμερίσματος στο Γαλάτσι. Παρατηρώ το αστικό τοπίο γύρω. Τίποτα το αξιοπρόσεκτο σε μια πρώτη ματιά. Πολυκατοικίες, ταράτσες γεμάτες κεραίες TV. Μετά από προτροπή, παρατηρώ πιο προσεκτικά μια επαγγελματική καμινάδα σε ταράτσα παρακείμενης πολυκατοικίας. Φαινόταν καινούρια, άθικτη και προπάντων δεν έβγαζε καπνό; παρά το γεγονός ότι στη βάση της πολυκατοικίας λειτουργούσε σουβλατζίδικο. Εξάλλου, το σύστημα εξαερισμού του καταστήματος έβγαινε μπροστά και όχι επάνω. Κοίτα που το σήμα στο κινητό έχει χτυπήσει κόφτη. Τα στοιχεία καταδεικνύουν πως πρόκειται για καμουφλαρισμένη κεραία κινητής τηλεφωνίας. Κάπου 15 μέτρα απόσταση από τα διπλανά διαμερίσματα.
Ελληνική Πραγματικότητα
Διόλου απίθανο, αφού σύμφωνα με στοιχεία της Παναττικής Επιτροπής κατά των κεραιών κινητής τηλεφωνίας υπολογίζεται πως μόνο στην Αττική πρέπει να υπάρχουν γύρω στις 5.000 κεραίες. Νόμιμες και παράνομες. Ο δημοσιογράφος Κώστας Γιαννακίδης σε έρευνα που πραγματοποίησε και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Έψιλον, της Ελευθεροτυπίας, με τίτλο: «Κεραίες κινητής τηλεφωνίας στη ζωή μας, το πείραμα συνεχίζεται», αναφέρει πως οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα είναι έτοιμες να επενδύσουν 300 εκ. ευρώ για την ανάπτυξη του νέου δικτύου τρίτης γενιάς, το οποίο επιτρέπει τη μεταφορά εικόνας και ήχου. Αυτό σημαίνει πως αφού οι απαιτήσεις αυξάνουν με τα νέα κινητά 3G, τα οποία γίνονται πιο ισχυρά, ο αριθμός των κεραιών θα αυξηθεί σημαντικά. Άλλωστε, το ομολογεί και ο διευθυντής εταιρικών σχέσεων της Vodafone, σε συνέντευξη του στην Οικονομία της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας σχετικά με τα νέα αυστηρότερα όρια εκπομπών (60% του ορίου που επιβάλλει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε απόσταση 300 μέτρων από τα σχολεία και νοσοκομεία) που θεσπίζει το Υπουργείο Μεταφορών, λέγοντας συγκεκριμένα: «…Αυτό μας υποχρεώνει να επανασχεδιάσουμε το δίκτυο, αλλά και να αυξήσουμε τον αριθμό των κεραιών καθώς μόνο με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλίσουμε την ίδια ποιότητα κάλυψης». Πριν λίγο καιρό πέρασε στα ψιλά των ειδήσεων αυτό το νέο νομοσχέδιο που θα διέπει την εγκατάσταση κεραιών. Όπως επισημαίνει και ο κ. Γιαννακίδης ο νέος νόμος είναι φωτογραφικός (κενός περιεχομένου), αφού ουσιαστικά θα δίνει και την ευκαιρία στις εταιρίες να νομιμοποιήσουν κεραίες που μέχρι τώρα ήταν παράνομες. Αξίζει εδώ να σημειωθεί και η απάντηση που έδωσε στο δημοσιογράφο ο εκπρόσωπος της Vodafone σχετικά με το λόγο καμουφλαρίσματος των κεραιών; «Μας το επιβάλλει το ισχύον αδειοδοτικό πλαίσιο. Πρέπει η κατασκευή της κεραίας…να προσομοιάζει με το περιβάλλον…Στα δάση, οι κεραίες μεταμορφώνονται σε δέντρα και στα χωριά σε καμπαναριά!». Τραγελαφικές καταστάσεις δηλαδή. Την επόμενη φορά που θα πάτε στο δάσος προσοχή σε ποιο δέντρο θα κάτσετε από κάτω, γιατί μπορεί να είναι κάνα κεραιόδεντρο (δεν κάνουν για το τζάκι)..:). Καλού κακού όμως, βγείτε στο μπαλκόνι ή στη γειτονιά να ρίξετε μια ματιά στις γύρω ταράτσες. Να ξέρετε τι έχετε γύρω σας. Σε περιοχές όπως στο κέντρο της Αθήνας και στους Αμπελόκηπους, μαζί με τις κεραίες TV στέκουν πια αγέρωχες και οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας.
Έτσι λοιπόν, ο ανταγωνισμός μεταξύ των 3 εταιριών κινητής στο παρασκήνιο (δηλαδή, για την εξασφάλιση των καλύτερων σημείων εγκατάστασης κεραιών μέσα και έξω από τις πόλεις) ακολουθεί αυτόν του προσκηνίου. Η επέλαση του 3G γίνεται αισθητή καθημερινά στα media. Ακούστε πρώτοι και αποκλειστικά το νέο hit της τάδε «τραγουδιάρας», μπείτε στο διαδίκτυο δωρεάν, κατεβάστε τα αγαπημένα σας mp3 στο κινητό σας, στείλτε βιντεάκια, και άλλα πολλά. Το μικροσκοπικό κινητό που είχαμε πάρει πριν 1,5 χρόνο τώρα θεωρείται ντεμοντέ. Πρέπει να πάρουμε το καινούριο που ψήνει και καφέ και αποτελεί έναν ολόκληρο κόμβο διασκέδασης και επικοινωνίας. Αυτό σημαίνει και περισσότερη ασχολία μαζί του. Οι εταιρίες λανσάρουν και εμείς ακολουθούμε. Η Cosmote και η Vodafone είναι μακράν κάθε χρόνο οι πρώτοι διαφημιζόμενοι με τα μεγαλύτερα budget. Πάνω από 100 εκ. ευρώ και οι δύο μαζί το 2003, μόνο στα κλασσικά μέσα προβολής.
Το προφίλ του έλληνα χρήστη κινητού
Τα κινητά τηλέφωνα χρησιμοποιούνται από 1,6 δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως (ICNIRP, 2004) με ένα δίκτυο 82.000 (το 2.000) σταθμών βάσης (κεραιών) μόνο στις ΗΠΑ και 40.000 (το 2004) στη Μ. Βρετανία. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα της εταιρίας BARI/Focus, το 1995 μόνο το 3% της ηλικιακής ομάδας 17 – 70 ετών χρησιμοποιούσε κινητό τηλέφωνο. Το ποσοστό διείσδυσης εκτοξεύτηκε στο εκπληκτικό 82% το 2005, αυτή τη φορά όμως στο διευρυμένο ηλικιακά γκρουπ των ελλήνων 13 – 70 ετών. Κάτι αντίστοιχο δεν έχει συμβεί ποτέ με άλλο αντικείμενο τεχνολογίας. Στις ηλικίες 13 – 17 ετών το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 89%, στο 18 – 24 φτάνει το 97% και το 95% στις ηλικίες 25 – 34. Δηλαδή, δεν υπάρχει σχεδόν κανένας νέος που να μην χρησιμοποιεί κινητό. Επίσης, το 45% γενικά αυτών που έχουν κινητό χαρακτηρίζονται ως «Σύγχρονοι χρήστες». Σύγχρονος χρήστης καλείται αυτός που θεωρεί το κινητό ως ένα χρήσιμο και απαραίτητο εργαλείο, αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας του. Στις ηλικίες 13 – 24 το ποσοστό αυτό αγγίζει το 64%. Αξιοσημείωτο είναι ωστόσο πως στις ηλικίες 13 – 17 ετών το 31% των χρηστών ανήκουν στους λεγόμενους «Προχωρημένους χρήστες» (Innovators). Προχωρημένοι θεωρούνται οι χρήστες αυτοί που το κινητό αποτελεί προέκταση του εαυτού τους, τρόπος έκφρασης και επικοινωνίας μέσα από έναν ξεχωριστό κώδικα.
Ανησυχία και αμφιβολία
Τα συμπεράσματα από τα παραπάνω, με μια πιο προσεκτική προσέγγιση, δεν καταδεικνύουν πως το κινητό είναι πράγματι ένα χρήσιμο εργαλείο ή ότι έχει μετατραπεί σε ένα αντικείμενο lifestyle και ένα τρόπο έκφρασης για τους νέους ανθρώπους. Δεν είναι ανάγκη να είσαι ειδικός για να καταλάβεις πως τα νεώτερα στρώματα του πληθυσμού είναι ουσιαστικά τα πειραματόζωα του σήμερα και ότι θα αποτελέσουν το βασικό πυρήνα της επιστημονικής έρευνας του αύριο. Τα παιδιά του σύγχρονου δυτικού κόσμου χαρακτηρίζονται παγκοσμίως ως οι heavy users των κινητών τηλεφώνων. Οι διάφοροι νεωτερισμοί των MMS και η εναλλακτική χρήση του κινητού ως μέσο ψυχαγωγίας, έχουν στόχο ουσιαστικά τους νέους.
Γιατί όμως πειραματόζωα? Γιατί απλά η μη ιονίζουσα ακτινοβολία που εκπέμπουν τα κινητά τηλέφωνα και οι κεραίες ( δηλαδή οι σταθμοί βάσης που είναι εγκατεστημένοι στις ταράτσες και στα βουνά) – όπως εκπέμπουν και τα καλώδια της ΔΕΗ, ο φούρνος μικροκυμάτων, το ασύρματο τηλέφωνο, κ.α. – δεν έχει αποδειχθεί ακόμα με εμπεριστατωμένο τρόπο και ολοκληρωμένα ότι μπορεί να προκαλεί πέρα από θερμαντικές επιδράσεις και άλλες πιο σοβαρές βλάβες, όπως είναι ο καρκίνος. Και λέω ακόμα, γιατί απλά η τεχνολογία της κινητής τηλεφωνίας και του πιο δημοφιλούς συστήματος τηλεπικοινωνιών του GSM (Global System for Mobile Communications) είναι σχετικά πρόσφατη για τα περισσότερα κράτη (γύρω στα 10 χρόνια έχουν περάσει από την πρώτη γενιά), ενώ η τρίτη γενιά κινητών, 3G, μόλις τώρα λανσάρεται στις παγκόσμιες αγορές. Αυτό σημαίνει απλά για τους επιστήμονες ότι πρέπει να περάσουν μερικές δεκαετίες για να μπορέσουν να βγάλουν ασφαλή συμπεράσματα (μέσω επιδημιολογικών ερευνών κυρίως) για τις επιπτώσεις της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας. Με άλλα λόγια, για να δουν αν πράγματι η χρήση κινητών τηλεφώνων και η εκπομπή ακτινοβολίας από τις κεραίες βάσης μπορούν να συνδεθούν με την εμφάνιση καρκινογενέσεων στον άνθρωπο.
Η κρατούσα επιστημονική άποψη και οι εταιρίες
Η σημερινή κρατούσα επιστημονική άποψη, εντούτοις, δεν αναγνωρίζει κινδύνους για την υγεία όταν υπάρχει έκθεση εντός των προκαθορισμένων ορίων ασφαλείας, παρά τις λιγοστές ενδείξεις που έχουν παρουσιαστεί κατά καιρούς από έρευνες. Πράγματι, αν ρίξει κανείς μια ματιά στις εκθέσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, της ICNIRP (Διεθνής επιτροπή για την προστασία από την μη ιονίζουσα ακτινοβολία) ή της NRPB (Εθνική επιτροπή της Μ. Βρετανίας για την ακτινολογική προστασία) θα καταλάβει πως όλοι οι επίσημοι φορείς συγκλίνουν προς την παραπάνω άποψη. Αυτή η κατάσταση δίνει ένα ισχυρό άλλοθι στους υπέρμαχους της νέας τεχνολογίας 3G; δηλαδή, ουσιαστικά στις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας. Κάνοντας μια βόλτα στους ιστοχώρους των εταιριών κινητής τηλεφωνίας διαπιστώσαμε πως μονάχα η Vodafone και η TIM κάνουν εκτενής αναφορά στο θέμα υγείας και ακτινοβολίας, αναφερόμενοι ουσιαστικά στη θέση της ΠΟΥ και των άλλων οργανισμών, ενώ η Cosmote δίνει ιδιαίτερη βάση στην έντονη κοινωνικής της δράση, αφιερώνοντας μονάχα 3 σειρές για το θέμα υγείας και η Qtelecom δεν αναφέρει απολύτως τίποτα. Τη θέση τους αυτή προσπαθούν να ισχυροποιήσουν οι πολυεθνικοί κολοσσοί χρηματοδοτώντας επιστημονικές έρευνες, οργανισμούς και εργαστήρια. Κάτι αντίστοιχο με την τακτική των καπνοβιομηχανιών, δηλαδή. Συγκεκριμένα, η Vodafone στην Ελλάδα χρηματοδοτεί το πρόγραμμα «ΕΡΜΗΣ», όπου οι ειδικοί που συμμετέχουν στη διερεύνηση των επιπτώσεων στην υγεία είναι υπάλληλοι της (περιοδικό Έψιλον). Στα μέσα του ενενήντα, αμερικάνικες εταιρίες χρηματοδότησαν με 27$ εκ. το πρόγραμμα WTR (Wireless Technology Research), του οποίου δεν δημοσιεύτηκαν επίσημα τα αποτελέσματα.
Το θέμα, όμως, είναι πώς η παραπάνω κρατούσα επιστημονική άποψη βασίζεται σε τρέχοντα δεδομένα. Γι αυτό ακριβώς και η NRPB, αναγνωρίζει πως τα πράγματα δεν είναι δεδομένα ακόμη, και τονίζει πως πρέπει να υιοθετηθεί μια προληπτική στάση απέναντι στη χρήση των κινητών τηλεφώνων, μέχρι να προκύψουν επαρκή επιστημονικά στοιχεία για τις επιδράσεις στην υγεία. Αφήστε που τα όρια ασφαλείας έχουν τεθεί με βάση πολιτικά και οικονομικά κριτήρια, όπως αναφέρει ο καθηγητής βιολογίας κ. Μαργαρίτης, και αποτελούν περισσότερο όρια επικινδυνότητας παρά ασφαλείας. Έτσι, λόγω του ομιχλώδους επιστημονικού τοπίου, ο κ. Μαργαρίτης λέει χαρακτηριστικά στο Έψιλον: «...όλοι μας συμμετέχουμε στο μεγαλύτερο βιολογικό πείραμα της Ιστορίας. Πιο απλά, είμαστε η γενιά με τα πειραματόζωα των επιπτώσεων που προκαλεί η μη ιονίζουσα ακτινοβολία». Αυτό δεν νομίζω ότι αποτελεί τεχνοφοβία όπως διατείνεται από τις εταιρίες, αλλά συνειδητοποίηση της κατάστασης και ευαισθητοποίηση. Η γνώση είναι δύναμη έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, κι εγώ θα προσέθετα πως ο εφησυχασμός αποτελεί αδιαφορία.
Ελληνική Πραγματικότητα
Διόλου απίθανο, αφού σύμφωνα με στοιχεία της Παναττικής Επιτροπής κατά των κεραιών κινητής τηλεφωνίας υπολογίζεται πως μόνο στην Αττική πρέπει να υπάρχουν γύρω στις 5.000 κεραίες. Νόμιμες και παράνομες. Ο δημοσιογράφος Κώστας Γιαννακίδης σε έρευνα που πραγματοποίησε και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Έψιλον, της Ελευθεροτυπίας, με τίτλο: «Κεραίες κινητής τηλεφωνίας στη ζωή μας, το πείραμα συνεχίζεται», αναφέρει πως οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα είναι έτοιμες να επενδύσουν 300 εκ. ευρώ για την ανάπτυξη του νέου δικτύου τρίτης γενιάς, το οποίο επιτρέπει τη μεταφορά εικόνας και ήχου. Αυτό σημαίνει πως αφού οι απαιτήσεις αυξάνουν με τα νέα κινητά 3G, τα οποία γίνονται πιο ισχυρά, ο αριθμός των κεραιών θα αυξηθεί σημαντικά. Άλλωστε, το ομολογεί και ο διευθυντής εταιρικών σχέσεων της Vodafone, σε συνέντευξη του στην Οικονομία της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας σχετικά με τα νέα αυστηρότερα όρια εκπομπών (60% του ορίου που επιβάλλει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε απόσταση 300 μέτρων από τα σχολεία και νοσοκομεία) που θεσπίζει το Υπουργείο Μεταφορών, λέγοντας συγκεκριμένα: «…Αυτό μας υποχρεώνει να επανασχεδιάσουμε το δίκτυο, αλλά και να αυξήσουμε τον αριθμό των κεραιών καθώς μόνο με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλίσουμε την ίδια ποιότητα κάλυψης». Πριν λίγο καιρό πέρασε στα ψιλά των ειδήσεων αυτό το νέο νομοσχέδιο που θα διέπει την εγκατάσταση κεραιών. Όπως επισημαίνει και ο κ. Γιαννακίδης ο νέος νόμος είναι φωτογραφικός (κενός περιεχομένου), αφού ουσιαστικά θα δίνει και την ευκαιρία στις εταιρίες να νομιμοποιήσουν κεραίες που μέχρι τώρα ήταν παράνομες. Αξίζει εδώ να σημειωθεί και η απάντηση που έδωσε στο δημοσιογράφο ο εκπρόσωπος της Vodafone σχετικά με το λόγο καμουφλαρίσματος των κεραιών; «Μας το επιβάλλει το ισχύον αδειοδοτικό πλαίσιο. Πρέπει η κατασκευή της κεραίας…να προσομοιάζει με το περιβάλλον…Στα δάση, οι κεραίες μεταμορφώνονται σε δέντρα και στα χωριά σε καμπαναριά!». Τραγελαφικές καταστάσεις δηλαδή. Την επόμενη φορά που θα πάτε στο δάσος προσοχή σε ποιο δέντρο θα κάτσετε από κάτω, γιατί μπορεί να είναι κάνα κεραιόδεντρο (δεν κάνουν για το τζάκι)..:). Καλού κακού όμως, βγείτε στο μπαλκόνι ή στη γειτονιά να ρίξετε μια ματιά στις γύρω ταράτσες. Να ξέρετε τι έχετε γύρω σας. Σε περιοχές όπως στο κέντρο της Αθήνας και στους Αμπελόκηπους, μαζί με τις κεραίες TV στέκουν πια αγέρωχες και οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας.
Έτσι λοιπόν, ο ανταγωνισμός μεταξύ των 3 εταιριών κινητής στο παρασκήνιο (δηλαδή, για την εξασφάλιση των καλύτερων σημείων εγκατάστασης κεραιών μέσα και έξω από τις πόλεις) ακολουθεί αυτόν του προσκηνίου. Η επέλαση του 3G γίνεται αισθητή καθημερινά στα media. Ακούστε πρώτοι και αποκλειστικά το νέο hit της τάδε «τραγουδιάρας», μπείτε στο διαδίκτυο δωρεάν, κατεβάστε τα αγαπημένα σας mp3 στο κινητό σας, στείλτε βιντεάκια, και άλλα πολλά. Το μικροσκοπικό κινητό που είχαμε πάρει πριν 1,5 χρόνο τώρα θεωρείται ντεμοντέ. Πρέπει να πάρουμε το καινούριο που ψήνει και καφέ και αποτελεί έναν ολόκληρο κόμβο διασκέδασης και επικοινωνίας. Αυτό σημαίνει και περισσότερη ασχολία μαζί του. Οι εταιρίες λανσάρουν και εμείς ακολουθούμε. Η Cosmote και η Vodafone είναι μακράν κάθε χρόνο οι πρώτοι διαφημιζόμενοι με τα μεγαλύτερα budget. Πάνω από 100 εκ. ευρώ και οι δύο μαζί το 2003, μόνο στα κλασσικά μέσα προβολής.
Το προφίλ του έλληνα χρήστη κινητού
Τα κινητά τηλέφωνα χρησιμοποιούνται από 1,6 δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως (ICNIRP, 2004) με ένα δίκτυο 82.000 (το 2.000) σταθμών βάσης (κεραιών) μόνο στις ΗΠΑ και 40.000 (το 2004) στη Μ. Βρετανία. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα της εταιρίας BARI/Focus, το 1995 μόνο το 3% της ηλικιακής ομάδας 17 – 70 ετών χρησιμοποιούσε κινητό τηλέφωνο. Το ποσοστό διείσδυσης εκτοξεύτηκε στο εκπληκτικό 82% το 2005, αυτή τη φορά όμως στο διευρυμένο ηλικιακά γκρουπ των ελλήνων 13 – 70 ετών. Κάτι αντίστοιχο δεν έχει συμβεί ποτέ με άλλο αντικείμενο τεχνολογίας. Στις ηλικίες 13 – 17 ετών το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 89%, στο 18 – 24 φτάνει το 97% και το 95% στις ηλικίες 25 – 34. Δηλαδή, δεν υπάρχει σχεδόν κανένας νέος που να μην χρησιμοποιεί κινητό. Επίσης, το 45% γενικά αυτών που έχουν κινητό χαρακτηρίζονται ως «Σύγχρονοι χρήστες». Σύγχρονος χρήστης καλείται αυτός που θεωρεί το κινητό ως ένα χρήσιμο και απαραίτητο εργαλείο, αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας του. Στις ηλικίες 13 – 24 το ποσοστό αυτό αγγίζει το 64%. Αξιοσημείωτο είναι ωστόσο πως στις ηλικίες 13 – 17 ετών το 31% των χρηστών ανήκουν στους λεγόμενους «Προχωρημένους χρήστες» (Innovators). Προχωρημένοι θεωρούνται οι χρήστες αυτοί που το κινητό αποτελεί προέκταση του εαυτού τους, τρόπος έκφρασης και επικοινωνίας μέσα από έναν ξεχωριστό κώδικα.
Ανησυχία και αμφιβολία
Τα συμπεράσματα από τα παραπάνω, με μια πιο προσεκτική προσέγγιση, δεν καταδεικνύουν πως το κινητό είναι πράγματι ένα χρήσιμο εργαλείο ή ότι έχει μετατραπεί σε ένα αντικείμενο lifestyle και ένα τρόπο έκφρασης για τους νέους ανθρώπους. Δεν είναι ανάγκη να είσαι ειδικός για να καταλάβεις πως τα νεώτερα στρώματα του πληθυσμού είναι ουσιαστικά τα πειραματόζωα του σήμερα και ότι θα αποτελέσουν το βασικό πυρήνα της επιστημονικής έρευνας του αύριο. Τα παιδιά του σύγχρονου δυτικού κόσμου χαρακτηρίζονται παγκοσμίως ως οι heavy users των κινητών τηλεφώνων. Οι διάφοροι νεωτερισμοί των MMS και η εναλλακτική χρήση του κινητού ως μέσο ψυχαγωγίας, έχουν στόχο ουσιαστικά τους νέους.
Γιατί όμως πειραματόζωα? Γιατί απλά η μη ιονίζουσα ακτινοβολία που εκπέμπουν τα κινητά τηλέφωνα και οι κεραίες ( δηλαδή οι σταθμοί βάσης που είναι εγκατεστημένοι στις ταράτσες και στα βουνά) – όπως εκπέμπουν και τα καλώδια της ΔΕΗ, ο φούρνος μικροκυμάτων, το ασύρματο τηλέφωνο, κ.α. – δεν έχει αποδειχθεί ακόμα με εμπεριστατωμένο τρόπο και ολοκληρωμένα ότι μπορεί να προκαλεί πέρα από θερμαντικές επιδράσεις και άλλες πιο σοβαρές βλάβες, όπως είναι ο καρκίνος. Και λέω ακόμα, γιατί απλά η τεχνολογία της κινητής τηλεφωνίας και του πιο δημοφιλούς συστήματος τηλεπικοινωνιών του GSM (Global System for Mobile Communications) είναι σχετικά πρόσφατη για τα περισσότερα κράτη (γύρω στα 10 χρόνια έχουν περάσει από την πρώτη γενιά), ενώ η τρίτη γενιά κινητών, 3G, μόλις τώρα λανσάρεται στις παγκόσμιες αγορές. Αυτό σημαίνει απλά για τους επιστήμονες ότι πρέπει να περάσουν μερικές δεκαετίες για να μπορέσουν να βγάλουν ασφαλή συμπεράσματα (μέσω επιδημιολογικών ερευνών κυρίως) για τις επιπτώσεις της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας. Με άλλα λόγια, για να δουν αν πράγματι η χρήση κινητών τηλεφώνων και η εκπομπή ακτινοβολίας από τις κεραίες βάσης μπορούν να συνδεθούν με την εμφάνιση καρκινογενέσεων στον άνθρωπο.
Η κρατούσα επιστημονική άποψη και οι εταιρίες
Η σημερινή κρατούσα επιστημονική άποψη, εντούτοις, δεν αναγνωρίζει κινδύνους για την υγεία όταν υπάρχει έκθεση εντός των προκαθορισμένων ορίων ασφαλείας, παρά τις λιγοστές ενδείξεις που έχουν παρουσιαστεί κατά καιρούς από έρευνες. Πράγματι, αν ρίξει κανείς μια ματιά στις εκθέσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, της ICNIRP (Διεθνής επιτροπή για την προστασία από την μη ιονίζουσα ακτινοβολία) ή της NRPB (Εθνική επιτροπή της Μ. Βρετανίας για την ακτινολογική προστασία) θα καταλάβει πως όλοι οι επίσημοι φορείς συγκλίνουν προς την παραπάνω άποψη. Αυτή η κατάσταση δίνει ένα ισχυρό άλλοθι στους υπέρμαχους της νέας τεχνολογίας 3G; δηλαδή, ουσιαστικά στις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας. Κάνοντας μια βόλτα στους ιστοχώρους των εταιριών κινητής τηλεφωνίας διαπιστώσαμε πως μονάχα η Vodafone και η TIM κάνουν εκτενής αναφορά στο θέμα υγείας και ακτινοβολίας, αναφερόμενοι ουσιαστικά στη θέση της ΠΟΥ και των άλλων οργανισμών, ενώ η Cosmote δίνει ιδιαίτερη βάση στην έντονη κοινωνικής της δράση, αφιερώνοντας μονάχα 3 σειρές για το θέμα υγείας και η Qtelecom δεν αναφέρει απολύτως τίποτα. Τη θέση τους αυτή προσπαθούν να ισχυροποιήσουν οι πολυεθνικοί κολοσσοί χρηματοδοτώντας επιστημονικές έρευνες, οργανισμούς και εργαστήρια. Κάτι αντίστοιχο με την τακτική των καπνοβιομηχανιών, δηλαδή. Συγκεκριμένα, η Vodafone στην Ελλάδα χρηματοδοτεί το πρόγραμμα «ΕΡΜΗΣ», όπου οι ειδικοί που συμμετέχουν στη διερεύνηση των επιπτώσεων στην υγεία είναι υπάλληλοι της (περιοδικό Έψιλον). Στα μέσα του ενενήντα, αμερικάνικες εταιρίες χρηματοδότησαν με 27$ εκ. το πρόγραμμα WTR (Wireless Technology Research), του οποίου δεν δημοσιεύτηκαν επίσημα τα αποτελέσματα.
Το θέμα, όμως, είναι πώς η παραπάνω κρατούσα επιστημονική άποψη βασίζεται σε τρέχοντα δεδομένα. Γι αυτό ακριβώς και η NRPB, αναγνωρίζει πως τα πράγματα δεν είναι δεδομένα ακόμη, και τονίζει πως πρέπει να υιοθετηθεί μια προληπτική στάση απέναντι στη χρήση των κινητών τηλεφώνων, μέχρι να προκύψουν επαρκή επιστημονικά στοιχεία για τις επιδράσεις στην υγεία. Αφήστε που τα όρια ασφαλείας έχουν τεθεί με βάση πολιτικά και οικονομικά κριτήρια, όπως αναφέρει ο καθηγητής βιολογίας κ. Μαργαρίτης, και αποτελούν περισσότερο όρια επικινδυνότητας παρά ασφαλείας. Έτσι, λόγω του ομιχλώδους επιστημονικού τοπίου, ο κ. Μαργαρίτης λέει χαρακτηριστικά στο Έψιλον: «...όλοι μας συμμετέχουμε στο μεγαλύτερο βιολογικό πείραμα της Ιστορίας. Πιο απλά, είμαστε η γενιά με τα πειραματόζωα των επιπτώσεων που προκαλεί η μη ιονίζουσα ακτινοβολία». Αυτό δεν νομίζω ότι αποτελεί τεχνοφοβία όπως διατείνεται από τις εταιρίες, αλλά συνειδητοποίηση της κατάστασης και ευαισθητοποίηση. Η γνώση είναι δύναμη έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, κι εγώ θα προσέθετα πως ο εφησυχασμός αποτελεί αδιαφορία.
Ετικέτες Περιβάλλον - Υγεία
Πολύ χρήσιμη, εμπεριστατωμένη έρευνα οn-line for free. Χαιρετήσματα..